බුද්ධ චරිතයෙහි පමණක් නොව වෙනත් පොතපතෙහිද මෙවැනි අභව්‍ය වර්ණනා බොහෝය’
සිදුහත් කුමරු වප්මගුල් දා කිරිමව්වරුන් තිරවලින් පිටතට ගිය අතර යහනේ පලක් බැඳ ආනාපානා සති භාවනාව වඩා ප‍්‍රථම ධ්‍යානයට සමවැද හුන්නේය” යනුවෙන් පොතපතෙහි සඳහන් වන කථාවද මේ ගණයෙහි ලා සැලකිය හැකිය’ අතදරුවෙකුව සිටියදී පවා ආනාපානා සතිය වඩා ප‍්‍රථම ධ්‍යානයට සමවැදුන සිදුහත් කුමරු 16 වන වියේදී විවාපත්ව විසිනව වන වියේදී සතර පෙර නිමිති දැක අභිනිෂ්ක‍්‍රමණය කරන තුරු වසර 20කට වැඩි කාල සීමාව තුළ විමුක්තිය උදෙසා ගත් වෙනත් කිසියම් ප‍්‍රයත්නයක් ගැන සඳහන් නොවීම කොතරම් පුදුම සහගතද?
එසේ නම් අත දරුවෙකුව සිට ආනාපානා සති භාවනාව වැඞීම පිළිගත හැකිද?
අවාසනාවකට මෙම ග‍්‍රන්ථයේ කතුවරයා සඳහන් කරන්නට අමතක වූ එක් වැදගත් කරුණක් නම් ඉහත සඳහන් ආශ්චර්ය දනවන සියලූ තොරතුරුවල මූලාශ‍්‍රය බෞද්ධ ත‍්‍රිපිටකය බවයි’
තෙමගුලේ තවත් වැදගත් කරුණක් වන්නේ බුද්ධත්වය ලැබීමයි’ මෙය වෙසක් මස පසලොස්වක දින රාත‍්‍රියේ සිදුවූ බවයි සඳහන් වන්නේ’ මේ පිළිබඳව කරුණු ඉදිරිපත් කිරීමට වඩා මේ හා බැඳුන තවත් පරස්පර තාවයක් ඔබගේ අවධානයට ඉදිරිපත් කරන්නට කැමැත්තෙමු’ බුද්ධත්වය පතා ගෞතම බෝසතුන්ගේ අභිනිෂ්ක‍්‍රමණය සිදුවූ ආකාරය මජ්ජිම නිකායේ චූල පණ්ණාසකයෙහි එන ආර්ය පර්යේෂණ සූත්තරයෙහි විස්තර කොට ඇත’
මෙහි සඳහන් පරිදි කෙස් රැුවුල් බහා කසාවත් හැඳ පෙරවා මව්පියන් හක්‍ෂද්දීම මාලිගයෙන් නික්ම ගොස් පැවිදි වූ බවයි’ නමුත් වෙනත් බොහෝ ධර්ම ග‍්‍රන්ථවල ඇත්තේ මහ ? සියල්ලට හොරා ගොස් පැවදි වූ බවයි’ තවද සිද්ධාර්ත උත්පත්තියෙන් සත්වන දින මහාමායා දේවිය මියගිය බව සඳහන්ව ඇති හෙයින් අරිය පර්යේෂණ සූත්ත‍්‍රයේ මව්පියන් හක්‍ෂද්දීම මාලිගයෙන් නික්ම විය බව සඳහන් වීම නිවැරදි ගිය යුතු බවයි” අප දකින්නේ’
අනෙකුත් ධර්ම ග‍්‍රන්ථවල අභිිනිෂ්ක‍්‍රමණය විස්තර කොට ඇති අයුරු විමසා බලමු’ පළමුව නූතන බෞද්ධ විද්වතෙකු වූ ආචාර්ය එච්’ එස්’ එස්’ නිශ්ශංක මහතා තම ඬගෞතම බුද්ධඬ යන ග‍්‍රන්ථයේ අභිනිෂ්ක‍්‍රමණය විස්තර කොට ඇති ආකාරය විමසා බලමු’
“ආර්ය පර්යේෂණයක් සඳහා අසමසම විධියට ඇප කැපවී තම ආදරනීය බිසවට පවා නොකියා දරු සෙනෙහසින් අනූන වූ සිද්ධාර්ත පියා එදා උපන් තම පුතුන් මෙහොතකටවත් වඩා ගන්නට නොසිතා” පූර්ණ වූ සිහියෙන් යුක්තව” ධර්මතා ගැන නොපසු බස්නා විර්යය ඇතිව” ප‍්‍රීති සහගතව” සන්සුන් ගතියෙන් යුතුව” සැක ආදිය නිසා නොවිසුරුනු සිතක් ඇතිව හෙවත් සමාධිසහගතව” මධ්‍යම රාත‍්‍රියක තම අගනුවර නැගෙනහිර දොරින් නික්ම යයි’ි’’’’’’’’’’’’
ඡුන්න ඇමති තෙමේ හිරු උදාවූ විට තනියම පයින් රජගෙදරට එන්නේ පළමුව යසෝධරා වනටද නැතහොත් සුදොවුන් රජුහට දැකිවිය යුතු දැයි දෙගිඩියාවෙන් පසු වන්නේ හිත හදාගන්නට බැරිව කුඩා දරුවකු සෙයින් අක්‍ෂමින් එන්නේ හිත හදාගෙන සුදොවුන් රජු වෙත පැමිණ සිදුහත් රජතුමා පෙර දින මහ අභිනිෂ්ක‍්‍රමණය කළ බව දන්වයි’ උපන් කුමරුන් යශෝධරා සමග සයනයෙහි සිටිනු දැක ආපසු හැටිද විස්තර කරයි’ එපමණක් නොව වියෝ දුකෙන් කන්ථක අසුගේද ළය පැලී මළ බව දන්වයි’ පුවතින් කම්පනයට පත් රජතුමා මහා ප‍්‍රජාපති අගබිසව කැඳවයි’ ප‍්‍රවෘත්තිය හෙළි කරයි’” (ගෞතම බුද්ධ – 10-11 පිටු)
ඉහත විස්තරයෙන් පැහැදිළි වන්නේ ඡුන්න ඇමති ආපසු පැමිණ දන්වන තුරු සුද්ධෝදන රජතුමා හෝ අන් අයෙක් සිද්ධාර්ත බෝසතුන්ගේ අභිනිෂ්ක‍්‍රමණය දැන නොසිටි බවයි’ මෙය නියතවශයෙන්ම අරිය පර්යේෂණ සූත‍්‍රය සමග පරස්පරතාවයක් ඇතිකර වන්නකි’ තවත් හැමගේ ගෞරවයට පාත‍්‍ර වූ බෞද්ධ ධර්ම ඬන්ථයක් වූ පූජාවලියෙහි විස්තර කර ඇතේතේත් ආචාර්ය එච්’ එස්’ එස්’ නිශ්ශංකයන්ගේ ‘ගෞතම බුද්ධ‍්‍ර, යන ග‍්‍රන්ථයේ අඩංගු කරුනුවලට සමාන අදහස්ය’ ගුරුළුගෝමින් විසින් කරන ලද හා පණ්ඩිත කෝදාගොඩ ඥාණාලෝක සථවිරයන් විසින් සංශෝධිත” බෞද්ධයින් අතරේ උසස් පිළිගැනීමක් ඇති ධර්ම ග‍්‍රන්ථයක්වූ ‘අමා වතුර’ අභිනිෂ්ක‍්‍රමණය විස්තර කරන ආකාරය ‘පූජාවලිය’ දක්වන අදහස්වලට බෙහෝ සමානය’
Siri Sangabodhi-ශ්‍රි සංගබෝධි 